Wzrost nakładów na B+R i ich udziału w PKB, więcej podmiotów prowadzących badania, wysoki odsetek studiujących kobiet, czy zwiększenie przychodów uczelni to tylko niektóre wnioski z analiz opisujących rok 2019 w polskim szkolnictwie wyższym i nauce.
Na stronie Głównego Urzędu Statystycznego ukazały się coroczne opracowania statystyczne poświęcone szkolnictwu wyższemu i nauce w Polsce w roku 2019.
Zwiększenie nakładów na B+R
Zgodnie z opracowaniem GUS, w 2019 r. nakłady krajowe brutto na działalność badawczo-rozwojową (B+R) wzrosły w stosunku do poprzedniego roku o 18,1% i wyniosły 30,3 mld zł. Zwiększył się również ich udział w PKB do 1,32 %, (z poziomu 1,21 % rok wcześniej). Wartość nakładów wewnętrznych na działalność B+R przypadająca na 1 mieszkańca wyniosła 789 zł i była większa niż przed rokiem o 18,2%. Liczba podmiotów w działalności B+R wzrosła natomiast o 1,4%.
Wzrost nakładów na B+R, to m.in. efekt reform, których celem było zwiększenie poziomu innowacyjności naszego kraju.
Przedsiębiorstwa przeznaczają najwięcej na badania
Wśród sektorów wykonawczych najwięcej przeznaczył na prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych – sektor przedsiębiorstw, bo aż 19 mld zł (o 12,3% więcej niż przed rokiem). Stanowiło to 62,8% nakładów krajowych brutto na działalność B+R (wobec 66,1% w 2018 r.). Kolejnym pod względem wielkości nakładów sektorem było szkolnictwo wyższe (35,6 %). Udziały pozostałych sektorów w tych nakładach wyniosły: rządowego – 1,3% oraz prywatnych instytucji niekomercyjnych – 0,3%, wobec odpowiednio 1,9% oraz 0,3% przed rokiem.
Finansowanie badań naukowych
W 2019 r., podobnie jak w latach poprzednich, badania naukowe i prace rozwojowe finansowały głównie przedsiębiorstwa oraz sektor rządowy, których środki stanowiły odpowiednio 50,7% oraz 38,8% (wobec 53,3% oraz 35,4% w 2018 r.) wszystkich nakładów wewnętrznych na działalność B+R.
Wzrost zatrudnienia w działalności B+R
GUS podał, że personel w działalności badawczej i rozwojowej w 2019 r. liczył 271 004 osoby, co oznacza wzrost o 1,8% w stosunku do poprzedniego roku. Największą jego część stanowiły osoby zaangażowane w działalność B+R w sektorze szkolnictwa wyższego i przedsiębiorstw. W sektorze przedsiębiorstw liczba osób z personelu wewnętrznego wzrosła w skali roku o 9,5%, natomiast w sektorze szkolnictwa wyższego – o 2,6%.
Mniej studentów w związku ze zmianami demograficznymi
W roku akademickim 2019/20 w uczelniach studiowało 1 204,0 tys. studentów, o 2,1% mniej niż w poprzednim roku akademickim. Począwszy od roku akademickiego 2006/07 odnotowywany jest spadek liczby studentów wynikający ze zmian demograficznych, tj. spadku liczby osób w wieku 19-24 lata.
W roku akademickim 2019/20 kobiety stanowiły większość wszystkich osób studiujących (57,6%).
Uczelnie publiczne nadal dominują na rynku kształcenia wyższego. W poprzednim roku akademickim uczyło się w nich 71,6% ogólnej liczby studentów.
Kierunki biznesowe i administracja najbardziej popularne
Najczęściej studenci wybierali kierunki związane z biznesem i administracją (18,1% ogólnej liczby studentów). Kierunki medyczne wybrało 10,9%, społeczne 9,7%, a inżynieryjno- techniczne – 8,9%.
Więcej cudzoziemców na polskich uczelniach
Zainteresowanie studiowaniem w Polsce wśród zagranicznych studentów wzrasta. W roku akademickim 2019/20 studiowało w naszym kraju o 5% więcej studentów cudzoziemców, niż w poprzednim roku akademickim. Było ich w sumie 82,2 tys., co stanowiło 6,8% ogólnej liczby studentów. Najliczniejszą grupę stanowili studenci z Europy – 61,9 tys. osób (75,3%), głównie z Ukrainy – 39 tys. (47,5%).
Nauka języków obcych na uczelniach
W roku akademickim 2019/20 w formie obowiązkowego lektoratu 527,8 tys. studentów (47,1% studiujących z wyłączeniem cudzoziemców) uczyło się nowożytnego języka obcego. Ich liczba zmniejszyła się o 2,4% w stosunku do poprzedniego roku akademickiego. 93,9% studentów uczyło się tylko jednego języka obcego (44,2% ogólnej liczby studentów), podczas gdy 6,3% osób uczyło się dwóch języków obcych.
Niższa liczba absolwentów
Liczba absolwentów uczelni z roku akademickiego 2018/19 wyniosła 313,8 tys. osób i była niższa o 4,2% w porównaniu z rokiem akademickim 2017/18. Studia pierwszego stopnia ukończyło 53,5% absolwentów, studia magisterskie jednolite – 6,3%, natomiast studia drugiego stopnia – 40,2%.
Większość słuchaczy studiów podyplomowych to kobiety
Studia podyplomowe w roku akademickim 2019/20 podjęło 152,2 tys. osób. Kobiety stanowiły aż 70,5% tej liczby.
W szkołach doktorskich kształciło się 3,8 tys. doktorantów
Od roku akademickiego 2019/20 doktoranci mogą kształcić się na studiach doktoranckich lub w szkołach doktorskich (powołanych ustawą z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce). Na studiach doktoranckich prowadzonych przez uczelnie i instytuty oraz Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego kształciło się 29,8 tys. doktorantów, w tym 16,5 tys. kobiet.
Natomiast w szkołach doktorskich kształciło się 3,8 tys. doktorantów, w tym 1,9 tys. kobiet.
Zmniejszenie liczby stypendiów
W roku akademickim 2019/20 stypendia otrzymało 199,6 tys. studentów, o 12,4% mniej niż w poprzednim roku akademickim. W przypadku studiów doktoranckich stypendia otrzymało 6,4 tys. osób, w tym 76,6% stanowiły stypendia dla najlepszych doktorantów.
Nauczyciele akademiccy
W uczelniach zatrudnionych było 93,1 tys. nauczycieli akademickich, w tym 43,7 tys. kobiet. Na 1 nauczyciela przypadało blisko 13 studentów.
Wzrost przychodów uczelni
Większa samodzielność w dysponowaniu środkami finansowymi otrzymywanymi z budżetu państwa to jeden z efektów wprowadzanej reformy szkolnictwa wyższego. Dotyczy to zwłaszcza wydatkowania subwencji na utrzymanie potencjału dydaktycznego i badawczego.
W 2019 r. w uczelniach przychody ogółem wyniosły 28 170,9 mln zł (w tym 25 335,5 mln zł w uczelniach publicznych), o 14,9% więcej niż w poprzednim roku.
Głównym źródłem przychodów z podstawowej działalności operacyjnej uczelni publicznych była subwencja na utrzymanie potencjału dydaktycznego i badawczego (69,4%). W uczelniach niepublicznych przychody te pochodziły przede wszystkim z opłat za usługi edukacyjne (75,0%).
Opracowania Głównego Urzędu Statystycznego:
Źródło danych: GUS